Dbanie o higienę osobistą wydaje się być czymś normalnym i oczywistym. Codzienna dbałość o siebie sprawia, że mamy więcej energii, chęci do życia, czujemy się lepiej. Często starszym osobom trudność sprawiają takie czynności jak umycie się, uczesanie włosów, obcięcie paznokci, czy przebieranie się. Spadek sprawności fizycznej, pogorszenie stanu zdrowia, strach przed przewróceniem się sprawia, że senior nie dba wystarczająco o swoją higienę. Bywa tak, że starsza osoba krępuje się i nie prosi o pomoc osób ze swojego otoczenia. Sprawując opiekę nad seniorem zwracajmy uwagę na to, czy nie potrzebuje on naszej pomocy w tej kwestii. Niedostateczne dbanie o higienę może przyczynić się do chorób skóry oraz infekcji.

Higiena osobista jest sprawą bardzo intymną, dlatego opiekując się osobą starszą, musimy być wyrozumiali i delikatni. Dobrym pomysłem jest poproszenie seniora aby opowiedział nam, jakie czynności po kolei wykonywał, kiedy mył się samodzielnie. Myjąc starszą osobę, nie powinniśmy się spieszyć ani wprowadzać nerwowej atmosfery. Musimy tak zaplanować czas, żeby móc spokojnie wykonać wszystkie czynności. Codzienna higiena jest bardzo ważna, ponieważ pomaga poprawić samopoczucie seniora, a także utrzymać go w zdrowiu.

W jaki sposób kąpać osoby starsze? To zależy od ich sprawności. Osoby, które jeszcze mogą się przemieszczać, możemy kąpać w łazience. Należy jednak zadbać, żeby to pomieszczenie było bezpieczne, czyli zaopatrzone w maty antypoślizgowe, w poręcze do przytrzymywania się oraz specjalny stołek lub krzesełko, na którym senior będzie mógł usiąść. W razie potrzeby, do łazienki możemy wstawić chodzik. Powinniśmy także zadbać o to, żeby w pomieszczeniu było ciepło, ponieważ starsze osoby bardziej odczuwają zimno niż osoby młode. Do mycia używajmy delikatnych, najlepiej naturalnych płynów. Zwróćmy uwagę, żeby środki te nie zawierały SLES lub SLS. Najbezpieczniejsze będą środki bezzapachowe oraz nieposiadające sztucznych barwników. Po kąpieli nie zapominajmy o pielęgnacji skóry starszej osoby. Skóra seniora produkuje mniej łoju, przez co szybciej się wysusza i staje się napięta, dlatego po umyciu należy ją natłuszczać, np. oliwką. Przed wyjściem z łazienki warto nałożyć seniorowi coś ciepłego, np. rozpinany sweter lub szlafrok, ponieważ temperatura w łazience może różnić się od temperatury w pozostałej części mieszkania. Pamiętajmy także o tym, aby starsza osoba nie chodziła cały dzień w piżamie. Zachęcajmy ją do przebrania się. Zmiana ubrania doda seniorowi więcej chęci do podjęcia różnych aktywności oraz poprawi jego samopoczucie.

Nie zapominajmy o higienie jamy ustnej. Zęby i język seniora należy delikatnie szczotkować dwa razy dziennie. Przestrzenie między zębowe możemy wyczyścić przy pomocy nici dentystycznej lub irygatora. Do umycia protezy zębowej powinniśmy użyć specjalnej pasty oraz szczoteczki. Aby zapobiec uszkodzeniom lub podrażnieniom dziąseł, senior powinien zdejmować protezę na noc.

Aby umyć osobę, która leży w łóżku, potrzebujemy wody oraz miękkiej gąbki lub myjki. Na rynku dostępne są różne pianki i kremy do okolic intymnych, które nie wymagają spłukiwania. Dostępne są także preparaty do pielęgnacji skóry osób starszych. Po kąpieli powinniśmy zabezpieczyć miejsca najbardziej podatne na odparzenia smarując je specjalnymi maściami lub kremami do tego przeznaczonymi. Żeby zapobiec tworzeniu się odleżyn, pamiętajmy o dokładnym osuszaniu skóry oraz smarowaniu jej oliwką lub kremem z lanoliną. Odleżyny pojawiają się w miejscach długotrwale uciskanych, czyli w okolicach kości krzyżowej, pośladkach, kostkach, piętach, łokciach oraz z tyłu głowy. Na te miejsca powinniśmy zwracać szczególną uwagę i jeśli zauważymy na nich jakieś zmiany, powinniśmy skonsultować je z lekarzem. Wyleczenie odleżyn jest bardzo trudne, a na etapach bardziej zaawansowanych niemożliwe. Co więcej, sprawiają one seniorowi ból, który zdecydowanie obniża jakość jego życia. Opiekując się osobą leżącą, zwróćmy uwagę, aby ubierać ją w takie ubranie, które ułatwi nam utrzymanie higieny. Powinno być ono wygodne oraz nie krępować ruchów seniora. Przykładem takiego ubrania jest koszula nocna. Z uwagi na to, że u osób unieruchomionych stosuje się pieluchy lub pieluchomajtki, takie koszule polecane są również dla mężczyzn. Zarówno bielizna jak i pościel powinny być przewiewne i wykonane z naturalnych tkanin, np. z bawełny. Seniorzy często zmagają się z nietrzymaniem moczu. Pomocne mogą okazać się specjalne wkładki higieniczne, które chłoną nietrzymany mocz oraz niwelują jego zapach. Należy pamiętać o tym, aby je regularnie wymieniać, a podczas wymiany przemywać miejsca intymne chusteczkami lub pianką, której nie trzeba spłukiwać.

Do wykąpania osoby unieruchomionej możemy użyć pomocy takich jak myjka lub wanna pneumatyczna. Myjka pneumatyczna jest przeznaczona do mycia włosów osoby leżącej, zaś wanna pneumatyczna do mycia całego ciała. Wanna pneumatyczna jest lekka, a złożona zajmuje mało miejsca. Posiada komorę z odpływem oraz wąż lub przenośny prysznic. Można jej używać na każdym rodzaju łóżka. Przed kąpielą starszej osoby musimy zadbać o to, aby w pomieszczeniu było ciepło. Wannę układamy wzdłuż łóżka, a pompkę i wąż prysznicowy podłączamy do kranu z ciepłą wodą. W przypadku przenośnego prysznica, nalewamy ciepłą wodę do jego zbiornika. Po rozebraniu seniora przykrywamy go ręcznikiem i umieszczamy watę w jego uszach. Następnie obracamy go na bok, a na łóżku rozkładamy folię. Wannę rozkładamy wzdłuż pleców i obracając seniora, wsuwamy pod niego. Pompujemy wannę i wypełniamy ją wodą. Po umyciu przykrywamy starszą osobę ręcznikiem, a wodę zlewamy do wiader. Po spuszczeniu powietrza z wanny wycieramy seniora i przykrywamy ręcznikami. Aby usunąć wannę i folię z łóżka, obracamy starszą osobę do siebie, potem na plecy, a następnie od siebie. Pod plecy wsuwamy ręcznik i możemy przystępować do pielęgnacji skóry seniora. Następnie ubieramy starszą osobę i przykrywamy ją kołdrą.

Jeżeli sami mamy trudności z umyciem starszej osoby, możemy skorzystać z pomocy pielęgniarki lub opiekunki.

Czynności takie jak mycie się, pielęgnowanie skóry, czy ubieranie wydają się naturalne. Jednak dla osób starszych często stanowią duże wyzwanie. To, w jakim zakresie powinniśmy im pomagać zależy od ich stanu zdrowia i sprawności. Pamiętajmy, by nie wyręczać seniorów w tym, co mogą jeszcze zrobić sami. Dzięki temu zachowają sprawność i niezależność na dłużej. Starajmy się tak dostosować zakres naszej pomocy, aby zaspokoić potrzeby starszej osoby i poprawić komfort jej życia.