Częstym problemem w opiece domowej i zdrowotnej są odleżyny. Dotyczą one zwłaszcza osób starszych, unieruchomionych i leżących, obłożnie chorych, które mają trudności z poruszaniem się, osób na wózkach lub niedożywionych. Leczenie odleżyn to żmudny proces, więc warto dbać o profilaktykę i zapobiegać ich powstawaniu.

Odleżyna to dokładniej martwica tkanek, która powstaje w wyniku zaburzeń ukrwienia na skutek powtarzającego się lub długotrwałego nacisku na naczynia żylne i tętnicze. W okolicy odleżyny często pojawia się stan zapalny oraz owrzodzenie. Miejscami, w których występują one najczęściej, są łokcie, biodra, kostki, barki, tylna część głowy, pięty oraz plecy.

Odleżyny niosą za sobą sporo bólu oraz cierpienia, szczególnie w sferze fizycznej i psychospołecznej. Są one powikłaniem po ograniczeniu sprawności fizycznej. Ich pojawienie się i stopień zaawansowania są zależne od wielu czynników, w tym również i wieku. Odleżyny nazywane są ranami przewlekłymi lub owrzodzeniem odleżynowym i wymagają specjalistycznego leczenia, w którym zapobiega się powiększaniu rany i dąży do jej eliminacji.

Leczenie odleżyn zaczyna się od stosowania odpowiednich opatrunków i zapewnieniu właściwych warunków osobie chorej. Gdy martwica jest bardziej zaawansowana, koszty leczenia są większe. Z czasem konieczna może być interwencja chirurgiczna. Opatrunki stosowane przy odleżynach pozwalają dbać o higienę, zapewniając ranie odpowiednie środowisko, które przyspiesza gojenie i zmniejsza wysięk.

Do dezynfekcji rany odleżynowej stosuje się leki o działaniu antyseptycznym, po czym nakłada się opatrunek, który trzeba zmieniać co kilka dni. Poza zewnętrznymi opatrunkami warto wprowadzić także odpowiednią dietę, bogatą w witaminy i składniki odżywcze. W diecie powinna być zawarta większa ilość białka, witaminy A, E i C. Odleżyny powinny być leczone zgodnie z zaleceniami lekarza.

W przypadku opiekowania się osobą starszą, która choruje i jest unieruchomiona w łóżku, należy zwracać szczególną uwagę na to, czy nie pojawiły się ogniska odleżynowe, zaczerwienione miejsca, które nie bieleją przy uciśnięciu, pęcherze, owrzodzenia czy jamy. W przypadku zauważenia owrzodzenia należy pamiętać, aby go nie masować, gdyż można wtedy uszkodzić tkankę podskórną.

Aby zapobiegać odleżynom, można podejmować następujące kroki:
- utrzymywać czystą i suchą skórę
- zapewnić osobie starszej bawełnianą bieliznę osobistą i pościelową
- zadbać o higienę po korzystaniu z toalety
- zadbać o prawidłowe nawodnienie
- wykonywać z seniorem proste ćwiczenia, jeśli jest to możliwe
- co 2 godziny zmieniać pozycję seniora
- zadbać o prawidłową dietę.

Do profilaktyki odleżyn zalicza się także fizjoterapię. Jej celem jest poprawa krążenia, natomiast zabiegi powinien wykonywać specjalista. Istnieją również sposoby domowe na usprawnienie krążenia, czyli na przykład nieinwazyjne ćwiczenia oraz masaże wodne.