Osteoporoza starcza (inaczej inwolucyjna) to efekt zachodzących wraz z wiekiem zmian w metabolizmie kości, które stają się osłabione i podatne na bardzo groźne w podeszłym wieku złamania. Choroba objawia się zaburzeniami architektury przestrzennej tkanki kostnej oraz złamaniami kości, które wynikają ze zmniejszenia się masy kostnej. Cierpi na nią co 3 kobieta po menopauzie, natomiast u mężczyzn ryzyko złamań jest niższe ze względu na różnice w gospodarce hormonalnej.

Czynnikami, które wpływają na ryzyko wystąpienia złamań osteoporotycznych są:
- masa ciała
- płeć
- wiek
- wzrost
- palenie tytoniu
- nadużywanie alkoholu
- wynik badania DXA
- złamanie bliższego końca kości udowej u rodziców
- reumatoidalne zapalenie stawów
- osteoporoza wtórna
- przewlekłe leczenie glikokortykosteroidami.

Można wymienić trzy rodzaje osteoporozy:
- osteoporoza starcza - dotyczy kobiet i mężczyzn w wieku podeszłym. Złamania obejmują głównie biodra i kręgi,
- osteoporoza wtórna - spowodowana wcześniejszymi chorobami bądź przyjmowaniem leków. Może dotyczyć wszystkich osób, niezależnie od płci,
- osteoporoza pomenopauzalna - dotyczy kobiet po 50 roku życia. Powoduje ją niedobór estrogenów. Złamania najczęściej dotyczą okolic kości promieniowej. Charakteryzuje się dużą utratą masy kostnej.

Diagnostyki choroby można dokonać na kilka sposobów. Na przykład poprzez densytometrię kości metodą DEXA, w której wysokość wskaźnika T pozwala rozpoznać chorobę. Używając kalkulatora FRAX, można dowiedzieć się jakie jest ryzyko złamań kości ramiennej, przedramienia, kręgosłupa czy szyjki kości udowej. Można wykonać również badania obrazowe lub badania radiologiczne, które służą do określenia rodzaju złamania. Użyteczne przy diagnozie bywają również tomografia i rezonans, nie są one natomiast niezbędne.

W leczeniu osteoporozy praktykowane jest eliminowanie czynników ryzyka oraz zwiększenie wytrzymałości kości na złamanie. Pomagać w tym może przyjmowanie raz dziennie suplementów z witaminą D, która zawiera cholekalcyferol lub jego pochodne (warto jednak uważać, bo witamina D należy do rozpuszczalnych w tłuszczach witamin, a jej nadmiar może magazynować się w organizmie). Zalecane są również suplementy z węglanem wapnia, jednak należy pamiętać, że nadmierna suplementacja może podnieść ryzyko hiperkalcemii, więc wapń najlepiej zażywać zgodnie z zaleceniami lekarza. Ważnym krokiem w leczeniu jest dieta, w której należy zawrzeć produkty bogate w wapń oraz białko, będące istotnymi elementami dla budowy kości.

Wchłanianiu się wapnia sprzyjają takie czynniki jak prawidłowa praca przewodu pokarmowego i wydzielanie odpowiednich ilości kwasu żołądkowego, odpowiednio duże spożycie witaminy D oraz zachowanie w przyjmowanych posiłkach korzystnego stosunku wapnia do fosforu. Natomiast utrudnieniami we wchłanianiu się wapnia może być zbyt duża ilość fosforu w diecie, niewystarczające spożycie witaminy D, obecność szczawianów w diecie, zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego oraz nadmierne spożycie alkoholu i kofeiny. Z kawą należy uważać w starszym wieku, gdyż jedna filiżanka powoduje utratę około 5 mg wapnia. Dodawanie do niej mleka pozwala uzupełniać straty.

Do leków, które zmniejszają ryzyko złamań kości, można zaliczyć:
- teryparatyd - zwiększa on stężenie wapnia we krwi i pobudza odbudowę kości
- raloksyfen - zmniejsza ilość złamań kręgów, nie wiadomo jak działa na pozostałe kości
- bisfosfoniany - ich działanie zmniejsza tempo utraty tkanki kostnej, występują w postaci tabletek albo zastrzyków,
- denosumab - biologiczny lek o korzystnym profilu metabolicznym, wpływa na zmniejszenie liczby złamań kości,
- ranelinian strontu - zwiększa odbudowę kości i zmniejsza resorpcję.

Rozwój osteoporozy może zostać przyspieszony przez palenie tytoniu. U osób palących występuje większe stężenie toksycznych substancji i maleje stężenie wapnia, który jest słabiej wchłaniany. To powoduje, że kości stają się bardziej podatne na złamania.

Systematyczna aktywność fizyczna jest ważna, jeśli u osoby występuje ryzyko osteoporozy. Poprawia ona funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, przeciwdziała negatywnym zmianom w układzie ruchu oraz zmniejsza dolegliwości w chorobach układu kostnego. Ćwiczenia są dostępnym dla każdego i niedrogim lekarstwem, warto jednak aby to lekarz zlecił odpowiednią dla danego pacjenta aktywność i odradził ćwiczenia, których nie powinno się wykonywać przy określonych schorzeniach.