Długotrwałe przebywanie w pozycji leżącej i związana z nim mała aktywność ruchowa, prowadzą do poważnych zaburzeń czynności fizjologicznych i skutkują osłabieniem mięśniowym. Codzienna opieka nad chorym leżącym powinna być ukierunkowana na przywrócenie możliwie największej sprawności psychofizycznej. Jest to długotrwały proces, który wymaga zaangażowania wielu osób, jednak poprzez wdrożoną rehabilitację i odpowiednie podejście do chorego, w znaczący sposób może zostać podniesiony jego komfort życia. Pacjenci, którzy od dłuższego czasu muszą przebywać w łóżku, zwykle czują osłabienie, wykazują obniżenie tolerancji na wysiłek, a także zmniejszenie wydolności układu oddechowego i układu krążenia. Wraz z biegiem czasu pojawiają się także zmiany zwyrodnieniowe w układzie kostno-stawowym, przykurcze i zaniki mięśniowe oraz mogą powstawać odleżyny czy infekcje dróg oddechowych i moczowych, które mogą stanowić realne zagrożenie dla życia leżących pacjentów, szczególnie tych w podeszłym wieku. Z tego względu kluczowe znaczenie ma odpowiednia, stosowana pod nadzorem lekarza i fizjoterapeuty, profilaktyka nakierowana na zapobieganie następstwom długotrwałego unieruchomienia w łóżku. W przypadku pacjentów przebywających w domu, poza fachową pomocą medyczną, istotną rolę odgrywa także opieka rodziny.

W opiece nad osobami przewlekle chorymi, które nie mogą się samodzielnie poruszać, poza codziennym monitorowaniem stanu ich zdrowia i podawaniem zapisanych przez lekarza medykamentów, ważna jest także rehabilitacja. Dzięki odpowiednio dobranym zestawom ćwiczeń i zabiegów fizjoterapeutycznych rekonwalescencja chorych przebiega o wiele szybciej i sprawniej, co także przekłada się na ich stan psychiczny. We wczesnej fazie rehabilitacji specjaliści skupiają się przede wszystkim na wzmocnieniu siły mięśniowej i pobudzeniu krążenia krwi. Wybór form i intensywność rehabilitacji zawsze powinna być dostosowana indywidualnie do stanu pacjenta oraz schorzenia, na jakie cierpi i przebiegać wieloetapowo. Najczęściej w rehabilitacji pacjentów leżących wykorzystuje się:
- masaże,
- ultradźwięki,
- fizykoterapię,
- światłolecznictwo,
- kinesiotaping.

Kompleksowa rehabilitacja przyłóżkowa opiera się m.in. na regularnych zmianach pozycji osoby leżącej. Istotna jest także dbałość o to, aby oparcie łóżka było jak najczęściej podwyższane. Ważna jest także kinezyterapia, która stanowi główny element rehabilitacji i polega na wykonywaniu ruchów biernych (prowadzonych przez fizjoterapeutę wówczas, gdy osoba leżąca nie jest w stanie zrobić ich sama), a także na ruchach czynnych (a więc tych, które dana osoba jest w stanie wykonać samodzielnie). Po długim czasie przebywania w łóżku seniorzy próbują najpierw usiąść przy pomocy opiekuna, a następnie ruch ten wykonują z pomocą drabinek. W kolejnym etapie mogą dopiero przejść do siedzenia ze spuszczonymi nogami. Przy dobrej tolerancji pozycji siedzącej fizjoterapeuci podjąć mogą decyzję o przyłóżkowej pionizacji, a następnie o wprowadzeniu nauki chodu. Inaczej natomiast przebiega rehabilitacja u chorych cierpiących na różnego rodzaju porażenia. W ich przypadku najpierw stosuje się pionizację bierną z użyciem specjalnych stołów pionizacyjnych albo dedykowanych do tego zadania łóżek. Niestety ta forma rehabilitacji jest możliwa do wykonania jedynie w specjalistycznych placówkach lub szpitalach. Na tym etapie rola rehabilitanta jest kluczowa, ponieważ pod jego czujnym okiem pacjent wykonuje szereg ćwiczeń ogólnorozwojowych, wspierających samodzielne przesiadanie się z łóżka na wózek i odwrotnie, jak również ułatwiających korzystanie z toalety, ubieranie się, jedzenie czy wykonywanie innych, codziennych czynności.

Każdy zdaje sobie sprawę z tego, że rehabilitacja to nieodłączny element procesu leczenia. Stymuluje ona wiele procesów zdrowotnych i pozytywnie wpływa na cały organizm. Pacjenci przewlekle leżący korzystający z fizjoterapii, mogą osiągnąć następujące korzyści:
- zapobieganie odleżynom – problem ten dotyczy osób w każdym wieku i potrafi wystąpić nawet już po kilku dniach leżenia. Celem prowadzonej wówczas fizjoterapii jest między innymi usprawnienie miejscowego ukrwienia i działanie przeciwbólowe.
- zniwelowanie negatywnych skutków braku ruchu – poprzez pracę nad masą mięśniową i sprawnością ruchową, a także eliminację problemu w postaci przykurczów. Masaże wykonywane przez rehabilitantów oraz z pozoru proste ćwiczenia ruchowe pomagają pacjentom uniknąć znacznego spadku formy.
- wsparcie funkcjonowania układu oddechowego i krwionośnego – długie przebywanie w pozycji horyzontalnej może skutkować zapaleniem płuc i niewydolnością serca. Wykonywane pod okiem fizjoterapeuty ćwiczenia oddechowe poprawiają komfort oddychania i tym samym organizm jest lepiej dotleniony, co bezpośrednio wpływa na lepsze krążenie krwi.
- lepsze samopoczucie – długotrwała choroba często staje się przyczyną depresji u pacjentów. W połączeniu z brakiem aktywności oraz przymusowym pozostaniem w łóżku problem ten często się nasila. Poprzez rehabilitację i aktywację niemal całego ciała pacjenci stają się bardziej samodzielni i nie tracą wiary we własne możliwości. Przykładowe ćwiczenia dla osób starszych długotrwale leżących to:
- krążenia w prawą i w lewą stronę oraz zgięcia i wyprosty małych stawów, czyli stawu nadgarstkowego i skokowego;
- unoszenie ramion, wykonując wdech, oraz opuszczanie ich wraz z wypuszczeniem powietrza;
- krążenia stawów ramiennych z rękami na barkach i zgiętymi stawami łokciowymi;
- powolne przyciąganie zgiętych kolan w kierunku klatki piersiowej;
- naprzemienne zginanie stawów kolanowych z wciśnięciem pięty w łóżko na końcu ruchu;
- unoszenie bioder z zaciśnięciem pośladków przy zgiętych kolanach i rękami wzdłuż tułowia;
- unoszenie rąk do góry, a następnie przenoszenie ich na boki;
- ściskanie piłki znajdującej się między kolanami;
- sięganie ramy łóżka po przeciwnej stronie;
- zaciskanie ręki w pięść;
- przenoszenie zgiętych kolan na prawą i na lewą stronę;
- napinanie mięśnia czworogłowego uda poprzez przyciągnięcie palców stóp do siebie.

Ćwiczenia dla osób starszych leżących szczególnie na początku powinny odbywać się pod kontrolą fizjoterapeuty, który pokaże, jak prawidłowo je wykonywać. Rehabilitant może również wzbogacić terapię o miejscowy masaż rozluźniający mięśnie.

Podsumowując, ćwiczenia dla osób leżących w łóżku zapobiegają przykurczom, odleżynom, a także zanikom mięśniowym i co najważniejsze, redukują osłabienie organizmu. Ich efekty umożliwiają osobom starszym samodzielne wykonanie najprostszych czynności takie jak jedzenie zupy czy trzymanie kubka z piciem. Oprócz tego przygotowują do kolejnych etapów pionizacji w momencie, gdy stan seniora leżącego umożliwi mu przejście do pozycji siedzącej, a nawet stojącej. Najważniejszy wydaje się jednak fakt, że rehabilitacja osoby starszej leżącej pozwala jej uwierzyć w to, że mimo choroby zachowała choć część sprawności i jest w stanie wykonać ćwiczenia.